Kira Artış Oranı Nasıl Hesaplanır?
Kira artış oranları, Borçlar Kanunu’nun 344. maddesine göre belirlenmektedir. İlgili maddeye göre sözleşmeden farklı bir hüküm olmadıkça kiralar 12 aylık ÜFE’ye göre artmaktadır. Bu kapsamda kira artış oranı konusunda araştırma yapanlar için artış oranının nasıl hesaplandığına dair kapsamlı bilgiler sunuyor olacağız.
Kira Artışı Nedir?
Daha çok kira bedellerini enflasyona karşı korumak amacıyla kiralanan konut ya da farklı bir şeyin değerinde olan artışı, kira bedeline yansıtmak için her sene yenilenen sözleşmeyle beraber yeni dönemde ödenecek olan bedelin güncellenmesidir. Sözleşmenin yenilendiği ayda yapılan bu artış, bir sonraki sene kiraya zam olarak eklenir.
İş yeri ve konutlarda zam uygulanırken bazı yasal düzenlemelere göre hareket edilmelidir. Örneğin konutlardaki zam oranında yasal bir sınır bulunmaktadır. Ancak iş yerleri için zam oranı yoktur ve tamamen taraflar arasında yapılacak sözleşmeyle beraber belirlenir.
Kira Artışı Oranı Hesaplama
Günümüzde konutlar için zam artışının yapılacağı aydan bir önceki ay içerisinde TÜİK’in açıkladığı TÜFE oranları dikkate alınır. Ayrıca bu oranlar 12 aylık ortalamalara göre değişir ve buna göre hesaplanmaktadır. Söz konusu malın sahibi TÜFE oranına eşit ya da açıklanan orandan daha az bir miktarda zam yapabilmektedir. Bu konuda bir örnek verilecek olursa, Mart ayında yapılacak bir zam için TÜİK’in açıkladığı TÜFE oranlarına göre Şubat ayı verilerinin baz alınması gerekmektedir.
İş yerlerindeki kira artış oranı sadece sözleşmeye bakılarak yapılır. Ancak söz konusu sözleşmede TÜİK tarafından açıklanan endekslerden herhangi birinde artış yapılacağı belirtilmiş ise bu endekslere göre hesaplama yapılmaktadır. Mal sahipleri de bu orandan daha az ya da orana eşit olarak zam yapma hakkını kullanabilir.
En Yüksek Artış Oranı Kaçtır?
Borçlar Kanunu’nun 344. maddesi gereğince konutlarda 1 Ocak 2019 itibariyle yenilenen sözleşme tarihlerinde uygulanacak olan artış oranları, bir önceki sözleşme döneminde TÜİK’in açıkladığı TÜFE artış oranını geçmeyecek şekilde belirlenmek zorundadır. Ayrıca TÜFE oranının 1 senelik ortalama değerinin baz alınarak işlem sağlanacağı da bildirilmiştir.
Son 1 yıl incelendiği zaman konut kiralarındaki en yüksek zam oranları aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir;
- 2018 Mayıs – %15,36
- 2018 Haziran – %15,80
- 2018 Temmuz – %16,57
- 2018 Kasım – %23,73
- 2018 Aralık – %25,52
- 2019 Ocak – %16,33
- 2019 Şubat – %17,16
- 2019 Mart – %17,93
- 2019 Nisan – %18,70
İş yerlerindeki kira artış oranı incelendiğinde ise Mayıs 2018 tarihli TEFE / ÜFE ortalaması %13,21 olurken, 2019 Nisan tarihli %24,94 artış oranı uygulanmaktadır. TÜFE oranlarının artması elbette hem iş yeri hem de ev kiralarının artmasına neden olacaktır. Ancak 2019 Ocak ayında yayımlanan duyuruya göre oranların ya eşit ya da az miktarda artırılmasına dair ibare yer almaktadır. Bu durumda mal sahipleri kendi maddi durumuna göre kira artışı yapamamaktadır.